Μια αυστηρή και ξεκάθαρη προειδοποίηση απευθύνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προς την ελληνική κυβέρνηση για την έλλειψη δράσης απέναντι στη δραματική ξήρανση των δασών ελάτης στη χώρα. Η απάντηση της Κομισιόν στην ερώτηση του ευρωβουλευτή του ΠΑΣΟΚ και αντιπροέδρου της Ομάδας των Σοσιαλιστών και Δημοκρατών, Γιάννη Μανιάτη, φέρνει στο φως σοβαρές παραλείψεις, τόσο στην παρακολούθηση του φαινομένου όσο και στην αξιοποίηση σημαντικών ευρωπαϊκών εργαλείων χρηματοδότησης και πρόληψης.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε η Επιτροπή, κατά την αντιπυρική περίοδο Ιουνίου–Οκτωβρίου 2025 η Ελλάδα ενεργοποίησε 16 φορές την υπηρεσία ταχείας χαρτογράφησης του Copernicus Emergency Management Service (CEMS), προκειμένου να υποστηρίξει τις επιχειρήσεις άμεσης αντίδρασης σε πυρκαγιές. Ωστόσο, δεν αξιοποίησε καθόλου το σκέλος «κίνδυνος και αποκατάσταση», το οποίο θα μπορούσε να προσφέρει κρίσιμες πληροφορίες για την κατάσταση των δασικών οικοσυστημάτων μετά από παρατεταμένη ξηρασία. Για τον κ. Μανιάτη, η συγκεκριμένη παράλειψη αποτελεί «σαφή απόδειξη ερασιτεχνισμού και αδιαφορίας» από την ελληνική κυβέρνηση: «Ενώ υπάρχουν διαθέσιμα εργαλεία σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η χώρα μας τα αγνοεί, αφήνοντας τις καταστροφές να εξελίσσονται ανεξέλεγκτα».
Το φαινόμενο της μαζικής ξήρανσης των ελατοδασών έχει ενταθεί τα τελευταία χρόνια σε πολλές ορεινές περιοχές της Ελλάδας, όπου παρατηρούνται τεράστιες εκτάσεις νεκρής βλάστησης. Η αιτία συνδέεται με έναν συνδυασμό παραγόντων: παρατεταμένη ξηρασία, αυξημένες θερμοκρασίες, μειωμένες βροχοπτώσεις και ιδιαίτερα η έξαρση ξυλοφάγων και φλοιοφάγων εντόμων που προσβάλλουν δέντρα ήδη εξασθενημένα από τις κλιματικές πιέσεις. Το αποτέλεσμα δεν είναι μόνο η απώλεια πολύτιμων δασικών εκτάσεων, αλλά και η δημιουργία συνθηκών-ωρολογιακής βόμβας για τις πυρκαγιές, καθώς η συσσωρευμένη ξηρή βιομάζα λειτουργεί ως εύφλεκτο υλικό υψηλού κινδύνου.
Την ίδια στιγμή, η Κομισιόν υπενθυμίζει ότι η Ελλάδα δεν αξιοποίησε ούτε τα διαθέσιμα χρηματοδοτικά εργαλεία για την αντιμετώπιση του φαινομένου. Στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη», έχει διαμορφωθεί μια νέα ευρωπαϊκή σύμπραξη για τα δάση και τη δασοκομία, η οποία στοχεύει στη βιώσιμη διαχείριση και στον περιορισμό φαινομένων όπως η δασική νέκρωση. Παρόλα αυτά, η χώρα δεν έχει εκδηλώσει ενδιαφέρον συμμετοχής. Ο κ. Μανιάτης κάνει λόγο για «ανεξήγητη απραξία», επισημαίνοντας ότι «όταν η Ευρώπη ανοίγει δρόμους χρηματοδότησης και έρευνας, η Ελλάδα επιλέγει να μείνει απούσα».
Στον τομέα της πολιτικής συνοχής, η ΕΕ έχει δεσμεύσει 1,4 δισ. ευρώ για δράσεις διαχείρισης κινδύνων στην Ελλάδα για την περίοδο 2021–2027, εκ των οποίων ήδη 1,3 δισ. έχουν κατευθυνθεί σε έργα. Ωστόσο, η Επιτροπή αποφεύγει να αξιολογήσει την ουσιαστική αποτελεσματικότητα των εθνικών σχεδίων που αφορούν ασθένειες των δασών και κλιματικούς κινδύνους, αφήνοντας να εννοηθεί ότι η πρόοδος παραμένει μη επαρκώς τεκμηριωμένη.
«Τα δάση μας εκπέμπουν S.O.S. εδώ και χρόνια», τονίζει ο Γιάννης Μανιάτης. «Και ενώ έχουμε στη διάθεσή μας ευρωπαϊκά εργαλεία που θα μπορούσαν να αποτρέψουν μια μείζονα οικολογική καταστροφή, η κυβέρνηση απλώς παρακολουθεί. Μέχρι πότε οι Έλληνες πολίτες θα πληρώνουν το τίμημα της κρατικής απουσίας;»
Η προειδοποίηση της Κομισιόν έρχεται τη στιγμή που η κλιματική κρίση χτυπά πιο έντονα από ποτέ τα ελληνικά ορεινά οικοσυστήματα. Και όσο η χώρα καθυστερεί να αναλάβει δράση, ο κίνδυνος απώλειας των ελατοδασών — και όλων όσων αυτά στηρίζουν — γίνεται ολοένα και πιο πραγματικός.
Χαρ. Μητροπούλου
